ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC THEO HÌNH THỨC VỪA LÀM VỪA HỌC

Qua thực tế công tác tuyển sinh đào tạo trình độ đại học theo hình thức vừa làm vừa học thời gian qua, đặc biệt là hoạt động tuyển sinh trình độ đại học theo hình thức vừa làm vừa học tăng cường kỹ năng thực hành đang diễn ra hiện nay, chúng tôi nhận được rất nhiều câu hỏi của các thí sinh, các phụ huynh liên quan đến đào tạo theo hình thức vừa làm vừa học. Những câu hỏi thường gặp đó là: Hình thức đào tạo vừa làm vừa học là gì? Hình thức đào tạo vừa làm vừa học có khác gì so với hình thức đào tạo chính quy? Chương trình đào tạo và bằng cấp của hình thức đào tạo này khác gì so với hình thức đào tạo chính quy? Thí sinh đã học các chương trình khác có được liên thông lấy bằng đại học của Đại học Bách khoa Hà Nội?
I. Đại học vừa làm vừa học là gì?

Tại Điều 6. Trình độ và hình thức đào tạo của giáo dục đại học của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học năm 2018 quy định như sau:

1. Các trình độ đào tạo của giáo dục đại học bao gồm trình độ đại học, trình độ thạc sĩ và trình độ tiến sĩ.
2. Hình thức đào tạo để cấp văn bằng các trình độ đào tạo của giáo dục đại học bao gồm chính quy, vừa làm vừa học, đào tạo từ xa. Việc chuyển đổi giữa các hình thức đào tạo được thực hiện theo nguyên tắc liên thông.
Như vậy, theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học thì:
Thứ nhất, không phân biệt văn bằng đại học theo hình thức đào tạo
Luật GDĐH 2018 quy định “văn bằng GDĐH thuộc hệ thống giáo dục quốc dân bao gồm bằng cử nhân, bằng thạc sĩ, bằng tiến sĩ và văn bằng trình độ tương đương” và “người học hoàn thành chương trình đào tạo, đạt chuẩn đầu ra của trình độ đào tạo theo quy định, hoàn thành các nghĩa vụ, trách nhiệm của người học thì được hiệu trưởng cơ sở GDĐH cấp văn bằng ở trình độ đào tạo tương ứng”. Theo đó, quy định trong luật này, không phân biệt về giá trị văn bằng các hình thức đào tạo khác nhau.
Thứ hai, có nhiều hình thức học tập để có được văn bằng đại học gồm chính quy, vừa làm vừa học, đào tạo từ xa
- Đại học vừa làm vừa học (VLVH) là hình thức học nhằm tạo điều kiện cho những sinh viên có nhu cầu làm việc sớm, tự lập về tài chính và tích lũy kinh nghiệm làm việc.
- Thời gian học tập:
Theo khoản 4b) Điều 2 của Thông tư 08/2021/TT-BGDĐT của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo thì thời gian theo kế hoạch học tập chuẩn toàn khóa đối với hình thức đào tạo vừa làm vừa học dài hơn tối thiểu 20% so với hình thức đào tạo chính quy của cùng chương trình đào tạo. Như vậy, với cùng chương trình đào tạo, số lượng các học phần học tập trong học kỳ sẽ ít hơn so với hình thức đào tạo chính quy và kéo dài trong khoảng 4,5 – 5 năm.
Theo khoản 2b) Điều 4 của của Thông tư 08/2021/TT-BGDĐT của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo thì thời gian tổ chức hoạt động giảng dạy linh hoạt trong ngày và trong tuần. Như vậy, có thể tổ chức vào ban hành hoặc vào buổi tối và các ngày thứ 7, Chủ nhật. Tại Đại học Bách khoa Hà Nội hiện tổ chức học tập chủ yếu vào ban ngày như đào tạo theo hình thức chính quy.
Với cách tổ chức này, các sinh viên có đủ thời gian cho học thêm 1 trong 4 chứng chỉ tăng cường kỹ năng thực hành, nâng cao cơ hội nghề nghiệp khi tốt nghiệp.
Thứ ba, chương trình đào tạo
1. Chương trình đào tạo hình thức VLVH là chương trình đào tạo của ngành tương ứng đang đào tạo theo hình thức chính quy tại Đại học Bách khoa Hà Nội.
2. Điểm trung bình chung học kỳ, điểm trung bình chung tích luỹ của khoá học và xếp loại kết quả học tập của người học VLVH được thực hiện theo quy chế đào tạo đại học hình thức chính quy theo tín chỉ hiện hành.
3. Điều kiện xét tốt nghiệp, công nhận tốt nghiệp được thực hiện theo quy chế đào tạo đại học hình thức chính quy theo tín chỉ hiện hành.
4. Phương thức tuyển sinh VLVH gồm: tuyển thẳng, xét tuyển (theo học bạ, theo điểm thi THPT)
Như vậy, về nội dung chương trình, cách đánh giá xếp loại kết quả học tập cũng như điều kiện xét tốt nghiệp theo hình thức VLVH hoàn toàn như đào tạo chính quy, chỉ khác về thời gian học tập.
Thứ tư, về thông tin ghi trên bằng tốt nghiệp
- Theo khoản 1a) Điều 15 của Nghị định 99/CP thì tốt nghiệp đại học được cấp Bằng cử nhân.
- Theo Điều 2 của Thông tư số 27/2019/TT-BGDĐT của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo thì nội dung chính ghi trên văn bằng sẽ gồm 10 nội dung: tiêu đề; tên văn bằng; ngành đào tạo; tên cơ sở cấp bằng; họ tên người được cấp bằng; năm sinh; hạng tốt nghiệp; địa danh ngày tháng cấp bằng; chức danh chữ ký của người có thẩm quyền cấp bằng và đóng dấu; số hiệu, số vào sổ gốc cấp văn bằng.
Như vậy, theo quy định trên thì nội dung ghi trên văn bằng hoàn toàn giống nhau ở các hình thức đào tạo.
II. Những ưu điểm của hình thức đào tạo vừa làm vừa học
Hình thức đào tạo vừa làm vừa học mang lại rất nhiều thuận lợi cho người học. Dưới đây là một số ưu điểm cơ bản của hình thức này:
1. Học theo hình thức vừa làm vừa học tại Đại học Bách khoa Hà Nội, với thời gian tổ chức linh hoạt. Đối với đầu vào là học sinh tốt nghiệp THPT thì các sinh viên có đủ thời gian cho học thêm 1 trong 4 chứng chỉ của chương trình đào tạo tích hợp, nâng cao cơ hội nghề nghiệp khi tốt nghiệp.
Sinh viên cũng có thời gian để kiếm thêm việc làm. Việc làm thêm không đơn thuần chỉ là việc giúp bạn có thêm một khoản thu nhập mà còn là cách để bạn áp dụng kiến thức vào công việc. Nhà tuyển dụng bao giờ cũng ưu ái sinh viên đã từng có kinh nghiệm hơn là những người chỉ có tấm bằng cử nhân đại học mà thôi.
2. Cơ hội học lên cao luôn luôn rộng mở
Đối với đào tạo theo hình thức vừa làm vừa học cũng như hình thức đào tạo khác đó là sinh viên tốt nghiệp xong đủ điều kiện để tiếp tục học lên Cao học, nghiên cứu sinh và lấy bằng Thạc sĩ, Tiến sỹ chuyên ngành đó.
3. Bằng cấp bình đẳng như các hình thức đào tạo khác
Như chúng tôi đã phân tích ở trên, bằng tốt nghiệp theo hình thức vừa làm vừa học và theo hình thức chính quy là như nhau, nghĩa là không được ghi hình thức đào tạo trên văn bằng đại học, do đó bình đẳng về cơ hội học lên cao và xin việc làm.
Chương trình đào tạo, giảng viên tham gia đào tạo hoàn toàn giống đào tạo theo hình thức chính quy.
III. Cơ hội nghề nghiệp khi học theo hình thức vừa làm vừa học
Khả năng xin được việc làm phụ thuộc vào năng lực của bạn chứ không phụ thuộc vào hình thức học đại học. Đại học vừa làm vừa học, nhiều khi còn mang lại lợi thế cho người học  vì trong quá trình học tập người học không chỉ tiếp thu kiến thức trên lớp mà họ vẫn tiếp tục công việc của mình ngoài thực tế để nâng cao trình độ chuyên môn cũng như kỹ năng của bản thân.
Bên cạnh đó, đối với khóa đào tạo đại học cho học sinh đã tốt nghiệp THPT, Đại học Bách khoa Hà Nội còn thiết kế thêm 04 khóa học chứng chỉ tăng cường kỹ năng thực hành học song song trong quá trình học chương trình đào tạo đại học, giúp cho sinh viên có thể có việc làm sử dụng ngay kiến thức đã học sau 2 năm đầu và nâng cao cơ hội nghề nghiệp khi tốt nghiệp.
Như vậy, có thể khẳng định rằng, bằng tốt nghiệp hình thức vừa học vừa làm có giá trị và là điểm cộng lớn trong quá trình xin việc nếu xếp loại tốt nghiệp khá hoặc giỏi.
IV. Hạn chế của hình thức đào tạo vừa làm vừa học
1. Đối với những sinh viên kết hợp đi làm, nhiều khi bị công việc trước mắt cuốn hút, không tự điều chỉnh được thời gian dẫn đến ảnh hưởng tới mục tiêu chính là học tập để có kiến thức, kỹ năng và tốt nghiệp.
2. Thời gian đào tạo kéo dài hơn so với đào đào theo hình thức chính quy. Tuy nhiên, đây thực chất vừa là hạn chế nhưng cũng vừa là cơ hội như chúng tôi phân tích ở trên.
Sinh viên cần xác định rõ, mục đích chính của vừa làm vừa học vẫn là học và học: Học để lấy kiến thức, học để rèn luyện các các kỹ năng cần thiết cho tương lai vững chắc và lâu dài về sau- đó mới là điều quan trọng nhất mà bạn cần đạt được chứ không phải tấm bằng cử nhân.
V. Điều kiện đầu vào đối với đại học hình thức vừa làm
Căn cứ thông Điều 19 Thông tư 08/2021/TT-BGDĐT và Điều 4 Quyết định 18/2017/QĐ-TTg thì đầu vào đối với hình thức đào tạo đại học vừa làm vừa học bao gồm học sinh đã tốt nghiệp THPT hoặc những người đã tốt nghiệp trình độ đào tạo khác của giáo dục nghề nghiệp. Tuy nhiên, tại Đại học Bách khoa Hà Nội, đối với trình độ đào tạo khác của giáo dục nghề nghiệp thì chỉ những người đã tốt nghiệp cao đẳng, đại học mới được dự tuyển. Cụ thể, điều kiện như sau:

1. Đã tốt nghiệp THPT. Thời gian đào tạo 4,5-5 năm.

2. Đã tốt nghiệp cao đẳng tại các trường đã được kiểm định theo quy định của Bộ Lao động - Thương Binh và Xã hội. Thời gian đào tạo: 2-2,5 năm

3. Đã tốt nghiệp đại học ở các trường đã được kiểm định theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Thời gian đào tạo 2-2,5 năm